espa espa espa espa

Το παραλλακτικόν όργανο του Πτολεμαίου (2ος αι. μ.Χ.)

Πρόκειται για ένα αστρονομικό όργανο κατάλληλο για τη μέτρηση κατακόρυφων γωνιών και κυρίως για την παράλλαξη της Σελήνης και της απόστασής της από τη Γη. Ανήκει στα όργανα που σχεδιάσθηκαν χωρίς βαθμονομημένους δίσκους, ώστε να ξεπεραστεί το πρόβλημα της ακριβούς διαίρεσης σε μοίρες.
Αποτελούνταν από μια σταθερή, τετράπηχη (δίμετρη), βαθμονομημένη ράβδο με διάταξη κατακορύφωσης, μία ισομήκη σκοπευτική ράβδο και μια λεπτή ράβδο με διαμήκη σχισμή. Οι δύο τελευταίες στο ένα άκρο τους ήταν αρθρωμένες στα άκρα του βαθμονομημένου κανόνα, ενώ στο άλλο άκρο τους ήταν συνδεμένες με μια μετακινούμενη άρθρωση, ώστε να σχηματίζουν ένα ισοσκελές τρίγωνο μεταβαλλόμενης βάσης. Η σκοπευτική διάταξη αποτελούνταν από ένα πλακίδιο με μικρή οπή (προσοφθάλμιο) και ένα πλακίδιο με μια μεγαλύτερη οπή, τέτοια ώστε, όταν τοποθετηθεί ο οφθαλμός στο προσοφθάλμιο, να φαίνεται ολόκληρο το ουράνιο σώμα. Ο χειριστής του οργάνου στόχευε το αντικείμενο περιστρέφοντας τη σκοπευτική ράβδο και ολισθαίνοντάς την επί της σχισμής της λεπτής ράβδου. Τότε σημείωνε την τιμή πάνω στη λεπτή ράβδο και με την περιστροφή της αντιστοιχούσε την τιμή με τη βαθμονομημένη ένδειξη της κατακόρυφης ράβδου. Γνωρίζοντας την τιμή της βάσης του ισοσκελούς τριγώνου με τη βοήθεια πινάκων χορδών-γωνιών υπολόγιζε τη ζητούμενη κατακόρυφη γωνία σκόπευσης.