Πρόκειται για ιατρικό γυναικολογικό εργαλείο που επινοήθηκε τον 4ο αι. π.Χ. και χρησιμοποιείτο για τη διαστολή του κόλπου, δίνοντας τη δυνατότητα στο γιατρό να θεραπεύσει ακόμα και πιθανό απόστημα.
Αποτελείτο από τρία έμβολα που δημιουργούσαν ένα μεταβαλλόμενης διατομής κυλινδρικό άνοιγμα για τη διαστολή του κόλπου. Το όργανο συγκρατείτο από δύο αρθρωτές λαβίδες και, κατόπιν, με τη δεξιόστροφη περιστροφή της χειρολαβής ενός κοχλιωτού άξονα, τα δύο ολισθαίνοντα σκέλη των δύο εμβόλων (αρθρωμένα στις άκρες μιας κινούμενης βάσης τύπου περικοχλίου) ανυψώνονταν και επέτρεπαν το ακτινικό άνοιγμα των εμβόλων και, επομένως, με τη διαστολή του κόλπου. Μετά το τέλος της εξέτασης, με αριστερόστροφη περιστροφή της χειρολαβής τα έμβολα έκλειναν ακτινικά και το εργαλείο αφαιρείτο. Συνήθως, τα δύο έμβολα ήταν προσαρμοσμένα σε δύο ολισθαίνοντα σκέλη, ενώ το τρίτο έμβολο ήταν προσαρμοσμένο σ’ έναν κανόνα. Ένα τέτοιο κολποσκόπιο βρέθηκε το 1993 σε ανασκαφές στο Δίον από τον Καθηγητή Δημήτρη Παντερμαλή και εκτίθεται στο ομώνυμο αρχαιολογικό μουσείο.
