Πρόκειται για έγχορδο όργανο μελέτης των μουσικών συμφωνιών και των μαθηματικών σχέσεων που τις διέπουν.
Αποτελούνταν από ένα τετράγωνο ξύλινο ηχείο, τέσσερεις ίσες σε μήκος και πάχος παράλληλες χορδές που τεντώνονταν από ισοβαρή μεταλλικά φορτία και έναν πλάγιο καβαλάρη (που περνούσε από την αρχή της πρώτης και το μέσον της τέταρτης χορδής). Οι τέσσερεις χορδές με τους δύο χορδοστάτες τους σχημάτιζαν ένα ακριβές τετράγωνο με τη δεύτερη χορδή να περνά από το μέσον του τετραγώνου και την τρίτη από το σημείο τομής της διαγωνίου του με τον καβαλάρη. Προέκυπταν έτσι παλλόμενα μήκη με αναλογίες 3,4,6,8,9,12, που απέδιδαν με ασφάλεια τους φθόγγους ΜΙ, ΛΑ, μι, λα, σι, μι΄, αναδεικνύοντας τον ελικώνα και ως ένα αξιόπιστο “κουρδιστήρι” της αρχαιότητας.
Η ονομασία του προήλθε από το όρος Ελικών, τη μυθική κατοικία των μουσών.