Όταν ο τύραννος των Συρακουσών Ιέρων Β΄, παρέλαβε το χρυσό στέμμα που είχε παραγγείλει από έναν καλλιτέχνη, υποψιάστηκε ότι δε χρησιμοποιήθηκε καθαρός χρυσός στην κατασκευή του. Ανέθεσε λοιπόν, στον Αρχιμήδη τον έλεγχο του στέμματος. Ο Αρχιμήδης προσπαθώντας να βρει έναν τρόπο ελέγχου της καθαρότητας του χρυσού του στέμματος χωρίς να το αλλοιώσει, επινόησε (στη μπανιέρα του, σύμφωνα με την παράδοση) τον νόμο του ειδικού βάρους και την αρχή της άνωσης. Κατάφερε έτσι, να λύσει το πρόβλημα και ενθουσιασμένος βγήκε γυμνός στους δρόμους φωνάζοντας «Εύρηκα! Εύρηκα!». Πρακτικά, ο Αρχιμήδης πιθανότατα εξισορρόπησε αρχικά στον αέρα το στέμμα με ίση μάζα καθαρού χρυσού και στη συνέχεια βύθισε τον ζυγό στο νερό. Ο ζυγός δεν ισορρόπησε και πάλι όπως θα έπρεπε, αλλά έγειρε προς τη μάζα του καθαρού χρυσού, αποκαλύπτοντας την απάτη του καλλιτέχνη, δηλαδή τη νόθευση του χρυσού του στέμματος με τον ελαφρύτερο άργυρο.