Ο πολιτισμός των αρχαίων Ελλήνων (όσο κανενός άλλου λαού) ήταν διαποτισμένος από τη μουσική (που ήταν βέβαια αναπόσπαστη με την ποίηση και την όρχηση).
Η αρχαιοελληνική μουσική είχε τεράστια ποικιλία με τους πολλούς διαφορετικούς “τρόπους” (μιξολύδιο, λύδιο, φρύγιο, δώριο, αιώλιο, ιώνιο, κ.ά.) αντί των δύο (της μείζονος και ελάσσονος κλίμακος) της σύγχρονης Δυτικής μουσικής. (Οι αρχαίοι τρόποι επανεμφανίστηκαν στην εποχή μας στη Jazz με τα ίδια μάλιστα αρχαιοελληνικά τους ονόματα).
Επίσης ήταν πλουσιότερη με το “χρωματικό” και το “εναρμόνιο” γένος και τις αποχρώσεις τους (“χροιές”) που συμπλήρωναν το “διατονικό” γένος που χρησιμοποιούμε αποκλειστικά σήμερα.
Τέλος μας κληροδότησε τη θεωρία των “μουσικών διαστημάτων” που υπέστησαν όμως στη σύγχρονη ευρωπαϊκή μουσική το “βάναυσο” συγκερασμό τους προς όφελος της πολυφωνικότητας και σε βάρος των τέλειων φυσικών μουσικών διαστημάτων που μελέτησαν ενδελεχώς οι αρχαίοι θεωρητικοί της μουσικής (από τον Πυθαγόρα και τον Αριστόξενο μέχρι τον Πτολεμαίο).
Το πλήθος των καλλιτεχνικών απεικονίσεων και των βιβλιογραφικών αναφορών με τη σποραδική διάσωση μουσικών αποσπασμάτων στην αρχαία σημειογραφία (“παρασημαντική”) μας επιτρέπουν την ανακατασκευή πλήθους μουσικών οργάνων και την αναβίωση της αρχαιοελληνικής μουσικής.
Το τραγούδι του Σείκιλου
Από τα 50 περίπου σωζόμενα μουσικά κείμενα της αρχαιότητας, το τραγούδι του Σείκιλου αποτελεί την αρχαιότερη παγκοσμίως ολοκληρωμένη μουσική σύνθεση. Πρόκειται για ένα επίγραμμα και ένα συγκλονιστικό τραγούδι με διαχρονικό μήνυμα που ο Σείκιλος (ένας λυρικός ποιητής και μουσικός των ελληνιστικών χρόνων) αφιέρωσε στην Ευτέρπη (πιθανότατα γυναίκα του). Ήταν σκαλισμένα πάνω σε μια μικρή, στρογγυλή, μαρμάρινη επιτύμβια στήλη, χρονολογούμενη από τον 2ο αι. π.Χ.
Το επίγραμμα
«Εικόνα είμαι, παρά πέτρα,
με τοποθέτησε ο Σείκιλος εδώ
ως αθάνατη μνήμη,
ένα μνημείο για πολλά χρόνια.»
Το τραγούδι
«Όσο ζεις, λάμπε
καθόλου μη λυπάσαι
η ζωή είναι σύντομη
και ο χρόνος το τέλος απαιτεί.»
Η στήλη ανακαλύφθηκε το 1883, στις Τράλλεις (κοντά στην Έφεσο) της Μ. Ασίας και ξαναχάθηκε το 1922 κατά τη διάρκεια της μικρασιατικής καταστροφής. Βρέθηκε τυχαία (σπασμένη στη βάση της) στον κήπο μιας γυναίκας που τη χρησιμοποιούσε σαν βάση για μια γλάστρα. Σήμερα εκτίθεται στο εθνικό μουσείο της Δανίας, αποτελώντας ένα μνημείο για πάντα όπως ήθελε ο Σείκιλος…